ارتباط توهّم مالی و اقتصاد سایه‌‌ای در ایران

دو پدیدۀ پنهان توهم مالی و اقتصاد سایه ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند، به­طوری­که وجود اقتصاد سایه، امکان ایجاد توهم مالی را برای دولت فراهم می­کند. در توهم مالی، به دلیل درک نادرست شهروندان از بار مالیاتی، تقاضا برای کالاها و خدمات عمومی و، در نتیجه، هزینه­های دولت افزایش می­یابد. در این مقاله ارتباط بین توهم مالی و اقتصاد سایه در چارچوب الگوی ارتباطات خطی ساختاری (لیزرل)، در اقتصاد ایران طی سال­های 1391-1357 ش، از لحاظ تجربی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج  حاصل از تخمین مدل لیزرل نشان می­دهند که اقتصاد سایه دارای اثر مثبت و معنی­داری بر توهم مالی در ایران است؛ این یافته بیانگر آن است که وجود یک اقتصاد سایه بزرگ در ایران، رشد مثبتی در توهم مالی به وجود آورده است که یکی از پیامدهای آن رشد بدهی­های دولت می­باشد. علاوه بر این، مهم­ترین متغیر توضیح دهنده اندازه توهم مالی در ایران بار مالیاتی است که دولت از آن در جهت انحراف ادراک مؤدیان مالیاتی استفاده می­کند.